Wagon pocztowy typu 101C (zwane również „ambulansami pocztowymi”) swoją historię rozpoczął w 1963 roku we wrocławskich Pafawagu. Wszystkie wagony tego typu od początku swojego istnienia stanowiły własność Ministerstwa Łączności (w późniejszym czasie Poczta Polska) i kursowały jako wagony prywatne, włączane do pociągów pasażerskich na mocy umów z PKP. Fabrycznie wagony pocztowe były malowane w kolor oliwkowy (podobnie jak polskie wagony pasażerskie). Z czasem Poczta Polska zmieniła barwy swojego taboru na kolor pomarańczowy ( 1994 ) zachowując czerwony pas poniżej linii okien.

Wagony pocztowe typu 101C oprócz transportu przesyłek pomiędzy stacjami pełniły dodatkowo szereg funkcji normalnego urzędu pocztowego. Taka możliwość powodowała, że czas obiegu przesyłki od nadawany do adresata był znacznie krótszy. Zamontowane w wagonie wyposażenie pozwalało na sprawny załadunek worków z nieposortowaną pocztą, (sortowanie przesyłek następowało podczas jazdy pociągu), pakowanie do odpowiednich worków oraz przekazywanie do właściwych urzędów pocztowych na trasie przejazdu. Załoga ambulansu była również uprawniona do przyjmowania przesyłek nadawanych na peronach przez osoby prywatne. Każda przesyłka była oczywiście stemplowana. Wagon wyposażono również w zewnętrzne szczeliny skrzynek pocztowych, które były umieszczone na burcie wagonu. Umożliwiało to wrzucanie listów z peronu.

Wnętrze wagonu zostało podzielone na 3 części: w środku znajdował się przestronny magazyn przeznaczony na paczki, kancelarię przystosowaną do sortowania poczty podczas jazdy oraz niewielki przedział socjalny dla załogi, który był odizolowany od reszty składu pociągu. Warto zwrócić uwagę, iż wagon nie posiadał przejść międzywagonowych. Przez prawie 45 lat wagony pocztowe typu 101C były podstawowym środkiem transportu wykorzystywanym przez Pocztę Polską, która rozwijając własną sieć transportu samochodowego powoli zaczęła wycofywać wagony z ruchu od lat 90`. Ostatni wagon pocztowy wyruszył w 2011 roku z pociągiem „Przemyślanin”.

DODATKOWY OPIS, ROZPOZNANIE WAGONU ORAZ CECHY CHARAKTERYSTYCZNE

Obecnie wagonów 101C nie spotkamy w ruchu planowym na sieci PLK. Jedyną możliwością jest „złapanie” wagonu u jakiegoś prywatnego przewoźnika, który zaadaptował wagon na swoje potrzeby. Warto dodać, iż najprawdopodobniej będzie to kolejna odmiana 101C jako typ 304C.Wagony bardzo łatwo rozpoznać. 101C nie posiadały ryflowanego dachu, a ilość okien była większa ( 7 okien nie wliczając okienka przy drzwiach ) w stosunku do 304C ( 304C dach mają ryflowany, a ilość okien wynosi sztuk 6 nie wliczając okienka przy drzwiach). Z ciekawostek warto dodać, iż to właśnie 101C (nie 104A czy 111A) były prototypowym i zupełnie pierwszym nadwoziem standardu „Y” polskiej produkcji, pierwsze do liniowej służby trafiły już w 1963 roku. Dodam też jako ciekawostkę, że występował także w paru odmianach, z których ta najstarsza (faktycznie niektóre nawet z 1963) miała inny układ okien – było ich też więcej. Większość wagonów została fizycznie zlikwidowana, jednak część z „ambulansów” trafiło do ZNTKów na naprawy po czym nadal służą prywatnym firmom kolejowym jako wagony socjalno- warsztatowe.